 |
| Zdj. cocoparisenne zrodlo pixabay.com |
Pierwsze skojarzenie gdy myslimy o tancu i tancerzach to piekni silni ludzie o nienagannym zdrowiu i pieknej wyprostowanej sylwetce. Wyglad i prezencja oraz sposob poruszania sie w tancu, mowimy tu o tancu profesjonalnym, ma ogromne znaczenie i moze byc czynnikiem ktory bedzie decydowal o byc lub nie byc tancerza. Idealne proporcje ciala, symetryczna sylwetka tak widzimy pieknego czlowieka. Ale by zachwycac na scenie tancerz musi sie pieknie poruszac a to zalezy w duzej mierze od postawy ciala, dlatego tak wazne jest by byla ona prawidlowa.
Na poczatek troche teori.
Przecietna dlugosc kręgosłup u czlowieka wynosi ok 70cm. Sklada sie on z 33-34 kregow ulozonych jeden na drugim. Kręgosłup dzielimy na kilka czesci:
- 7 kregow odcinka szyjnego
- 12 kregow piersiowych
- 5 ledzwiowych
- 3-5 kregow guzicznych.
Kręgosłup carakteryzuje sie kilkoma wygieciami fizjologicznymi:
- w czesci szyjnej i ledzwiowej skierowany jest swoja wypukloscia do przodu (lordoza)
- w czesci piersiowej i krzyzowej wypukloscia do tylu. (kifoza)
Wygiecia te posiada dorosly czlowiek a wyksztalcaja sie one w pierwszym okresie zycia czlowieka. Pierwsza wykształca sie lordoza szyjna - ok. 6 miesiaca zycia. Krzywizny ustalaja sie ok 20 r.z. Wplywaja na nie wiek, rodzaj pracy, obciazenia. Co ciekawe u tancerzy klasycznych, ze wzgledu na specyfike wymagan techniki tanca, obserwuje sie zmniejszone wygiecia az do zupelnego splaszczenia (!) tułowia. Takie zmniejszenie krzywizn pod wplywem cwiczen baletowych wcale nie jest zdrowe, moze doprowadzic do braku amortyzacji wstrzasow, na jakie narazony jest centralny układ nerwowy, wywołujac bole głowy i kręgosłupa.
Jezeli jako 8-10 letnie dzieci zdycydowalibysmy sie zdawac do szkoly baletowej, ocena postawy ciala to pierwszy akt kwalifikacji kandydatow. Ma to na celu przede wszystkim okreslenie czy dany kandydat/kandydatka ma wade postawy, jezeli tak to na czym ona polega oraz czy dziecko z taka sylwetka nadaje sie a jesli tak to w jakim stopniu do zawodu tancerza.
Okres intensywnego wzrastania niesie ze soba zagrozenia dla kregosłupa. Wcale nie tak rzadko na na problemy z kręgosłupem skarza sie juz dzieci i mlodziez. Dawniej teo typu problemy byly domena osob w wieku ok 35-45 lat i starszych.
Jedna z najczesciej spotykanych wad jest skolioza czyli boczne skrzywienie kręgosłupa.
Najczesciej powodem tej nieprawidlowosci sa:
- nierownomierna sila poszczegolnych miesni
- asymetria w czynnosciach grup miesniowych, zwlaszcza po jednej lub drugiej stronie tulowia oraz tzw miesni przeciwstawnych (prostownikow i zginaczy)
- uposledzenie rozciagliwosci niektorych miesni
- skosne ustawienie miednicy zwiazane z jej ksztaltem
- nierownosc konczyn dolnych, spowodowana skroceniem nogi po jednej stronie
W zaleznosci od tego, ktora przyczyna jest sprawca, rozroznia sie wsrod czynnosciowych skolioz pierwotne miesniowo-nerwowe i wtrone w nastepstwie pozostalych czynnikow. Skoliozy moga byc jedno-, dwu-, lub trzyłukowe.
Funkcjonalne skrzywienia sa zwykle niewielkie. Nie przekraczaja 20°. Nie sa zbyt klopotliwe do leczenia. W prawidlowym postepowaniu terapeutycznym uzyskuje sie pelna korekcje. Jednak pozostawienie swojemu losowi prowadzi do utrwalenia sie skrzywienia. W skoliozach czynnosciowych wyrowanie napiecia czy usuniecie przykurczu, likwiduje zmiane.
Ale istnieja rowniez skoliozy Idiopatyczne - to grupa skrzywien nie wyjasnionego w pelni pochodzenia. Najczesciej powstaje miedzy 9 a 11 rokiem zycia. Poczatkowo proste dziecko zaczyna sie niespodziewanie w tym wieku wykrzywiac. Rokowania wtedy nie sa pomyslne. W 40% nie udaje sie zatrzymac tego procesu. Jedynym wyjsciem jest operacja. Skrzywienie idiopatyczne rozni sie od czynnosciowego tym ze nie udaje sie go czynnie lub biernie skorygowac.
W latach 1981-1993 przeprowadzono w Polsce badania uczniow szkol baletowych i zawodowych tancerzy. Badania dotyczyly przeciazen narzadow ruchu i urazow, szczeolnie kregoslupa i konczyn dolnych. Badania przeprowadzono na grupie 1278 osob w tym 405 zawodowych tancerzy i 873 uczniow. (zrodlo "Zdrowie tancerzy", Krystyna Swiderska, wyd 1, 1996r)
Poszukiwano odpowiedzi miedzy innymi na to:
- jak czesto wystepuja skrzywienia kregoslupa
- jakie trudnosci w wykonywaniu figur baletowych ma tancerz ze skrzywieniem kregoslupa
Stwierdzono miedzy innymi:
- dolegliwosci bolowe sa wprost proporcjonalne do okresu wykonywania zawodu
- u tancerzy zawodowych bol najczesciej dotyczy dolnego odcinka kregosłupa (61%)
- najwiekszy procent tancerek odczuwajacych bole krzyza byla w wieku 31-35 lat
- do najwyzszych rang (I solista i solista) dochodza osoby najzdrowsze, takie ktore w okresie szkolnym nie uskarzaly sie na zadne dolegliwosci. I takie ktore przy przyjeciu do szkoly uzyskaly ocene dobra i bardzo dobra.
- osoby z niewydolnoscia kregosłupa, majace skrzywienia kregosłupa stwierdzone juz w szkole, najczesciej skarza sie na roznego rodzaju bole.
- za najczestsza przyczyne bolow krzyza tancerze podawali cwiczenia intensywnych przegiec do przodu i do tyłu.
- skrzywienie kregosłupa wystapilo u 10% uczniow a w grupie tancerzy doroslych u 23%
- najczesciej skrzywienia kregosłupa dotyczylo dziewczynek 15-letnich (V klasa baletowa)
- badajac ruch zgiecia w stawie biodrowym przy skrzywieniach stwierdzono, ze zmienia sie zakres ruchu w zgieciu do przodu. (zakres ruchu wahal sie od 70-130° i byl zalezny od rodzaju skrzywienia.
- wedlug oceny ankietowanych stwierdzono, ze trudnosci z praca prawej nogi ze wszystkich kierunkach maja badani ze skrzywieniem jednołukowym calkowitym prawostronnym, jednołukowym odcinkowym piersiowo-lewostronnym, dwułukowym piersiowo-lewostronnym i ledzwiowoprawostronnym.
- trudnosci z praca lewej nogi mieli tancerze ze skrzywieniem jednołukowym całkowitym lewostronnym, jednołukowym odcinkowym piersiowo-prawostronnym, dwułukowym piersiowo-prawostronnym i ledzwiowo-lewostronnym.
Podsumowujac
- w grupie osob ze skrzywieniami przewazajaca ilosc stanowia dziewczeta
- boczne skrzywienie kreosłupa, ktore zdarza sie w szkolach, rzadko sie poprawia, a wsrod doroslych tancerzy ta liczba wzrasta dwukrotnie
- u uczniow szkol baletowych i u tancerzy najczesciej spotykane jest skrzywienie jednołukowe odcinkowe ledzwiowo-lewostronne. Stanowi ono 28% wszystkich rodzajow skrzywien.
- rodzaj skrzywienia ma znaczacy wpływ na jakosc cwiczen baletowych szczegolnie typu adagio, tzn cwiczen zwiazanych z maksymalnym zginaniem konczyn dolnyc w stawach biodrowych przy rownoczesnym wyproscie kolan w pozycji stojacej, wykonywanych we wszystkich kierunkach (przod, bok, tyl). Jest to bardzo powazny problem dla tancerzy, poniewaz zasady tanca klasycznego wymagaja jednakowej pracy obu nog. Przy bocznych skrzywieniach kregoslupa roznice w pracy nog sa nie raz bardzo wyrazne.
- z obserwacji wynika, ze skrzywienia kregosłupa wsrod tancerzy nie sa bardzo znaczne, to jednak nawet niewielkie skrzywienie ogranicza wyraznie sprawnosc fizyczna.
Dlaczego taki dlugi wstep i dlaczego tak dokladnie o tym pisze?
Bo chciałabym zebyscie dokladnie zrozumieli dlaczego uznałam, ze historia tancerki Marie-Agnès Gillot to w moim odczuciu fenomen.
Marie-Agnès Gillot
Jako mała dziewczynka uwielbiała spiewac ale kiedy w wieku 5 lat trafila na pierwsza lekcje tanca, porzuciła spiew na rzecz tanca. Jej nauczyciełe szybko dostrzegaja w niej wielki potencjal i doradzaja by zdawała do profesjonalnej szkoly baletowej.
W wieku 9 lat, Marie-Agnès opuszcza Caen i rozpoczyna nauke w L'Ecole de Danse de L'Opéra de Paris.
W trakcie nauki w szkole baletowej, stwierdzono u niej postepujaca skolioze idiopatyczna. Leczenie polega na noszeniu 24h/7 specjalistycznego gorsetu (rowniez podczas snu), ktory Gillot zdejmuje tylko na czas lekcji tanca.
Mimo tego choroba sie nie cofa pozostawiajac juz na zawsze dwułukowa skolioze i zdeformowane plecy tancerki.
Pomimo problemow zdrowotnych Marie-Agnès w roku 1989 zostaje przyjeta w szeregi corps de ballet L'Opéra de Paris. W 1991 roku otrzymuje nominacje "Quadrille", w 1992 r. "Coryphée" a w 1994 r. nominacje "Sujet" czyli solistka.
Na nominacje "Première danseuse" czyli pierwszej solistki Gillot czeka az do 1999 r ma wtedy 24 lata.
W 1992 roku bierze udzial w konkursie baletowym w Warnie gdzie dostaje sie do finalu konkursu.
W 1997 roku otrzymuje nagrode "Cercle Carpeaux" dla obiecujacych mlodych tancerzy.
18 marca 2004 roku Marie-Agnès Gillot otrzymuje nominacje "Etoile" (gwiazda) najwyzsza mozliwa range dla tancerzy.
Jej dorobek artystyczny jest przeogromny, tanczy nie tylko wszystkie mozliwe role klasyczne. Bardzo duzo tanczy przedstawien tanca wspołczesnego najsłynniejszych tworcow od Bejarta, poprzez Matsa Eka az po Pine Bausch a takze wielu wielu innych.
Sama rowniez staje sie tworca-choreografem, jej pierwsza praca nosi tytul "Rares Différences" (Drobne roznice), jest wystawiona na festiwalu tanca w Suresnes. W spektaklu udzial biora tancerze klasyczni razem z tancerzami hip-hopowymi. Zestawienie skrajnych technik tanecznych bardzo sie podobalo i zebralo pozytywne recenzje.
Kolejna jej praca to przedstawienie dla Opery Paryskiej pt. "Sous apparence" (w wolnym tlumaczeniu "Pod ubraniem"). Spektakl, ktory jednoczesnie jest eksperymentem w ktorym tancerki i tancerze tancza na pointach ubrani w jednakowe kostiumy, w celu zatarcie roznic miedzy kobieta a mezczyzna. Spektakl ten jak wyznaje sama choreoraf jest przedstawieniem biograficznym, przedstwiajacym jej trudna, kreta i bardzo wyboista droge tancerki. Jak przyznaje w udzielonym wywiadzie nie bylo jej latwo dostac nominacje "étoile", kosztowalo ja to bardzo bardzo duzo wysilku duzo wiecej niz innych zdrowych tancerzy.
Na poczatku przedstawienia w tle ukazuje sie zdjecie dwoch kregosłupow, jest to metafora obecnosci samej tancerki na scenie a takze symbol jej walki z choroba, z dwułukowa skolioza. W tym samym wywiadzie Gillot opowiada o noszeniu gorsetu do 17 roku zycia, o tym, ze ten gorset znacznie zmiejszal dolegliwosci bolowe i zapewnial jej poczucie bezpieczenstwa, dlatego bardzo trudno jej bylo sie z nim rozstac.
 |
| Sous Apparence, Marie-Agnès Gillot zdj. Pinterest |
W 2013 roku Gillot urodzila syna. Do tanca powrociła w 2014 roku.
Ze scena pozegnala sie 31 marca 2018 roku, po spektalu Orfeusz i Eurydyka w choreografi Piny Bausch. Pod koniec przedstawienia widzowie wstali i goraczkowo oklaskiwali artystke przez ponad dwadziescia minut.
Marie-Agnès Gillot jest nietypowa tancerka. Ma bardzo rozwiniete miesnie grzbietu, bardziej jak pływaczka niz typowa tancerka klasyczna. Jak sama o sobie mowi "mam tylko 1m73cm wzrostu ale z moimi dlugimi ramionami i nieskonczonymi nogami zawsze dawano mi duzo wiecej".
Artystka jest bardzo czesto opisywana jako "wspołczesna tancerka" Opery, ktora z łatwoscia kreuje wszystkie role tanca wspołczesnego, nie tracac nic ze swoje wyrafinowanej techniki tanca klasycznego. Jest także artystką o niezwykłej osobowości scenicznej, docenianą za wrażliwe i dokładne interpretacje postaci, które przedstawia.
Skolioza dotyka rowniez sportowcow. Ciekawy jest przypadek Lynne Hutchison brytyjskiej gimnastyczki artystycznej, ktora rowniez przyznała, ze cierpi na skolioze. Na swoim profilu na Facebooku opublikowala informacje na temat stanu swojego zdrowia link tu . Lynne pomimo stwierdzonej skoliozy caly czas startuje w reprezentacji swojego kraju.
 |
| Lynne Hutchison Zrodlo Facebook adj. Jérôme Auvard |
Taniec jak sie okazuje nie jest dostepny tylko dla zdrowych ludzi choc im jest na pewno zdecydowanie latwiej.
Ciekawym przypadkiem jest historia Tiffany Geygel ktora urodzila sie z powazna wada rozwojowa (zespol Yarhvo-Levina). Jest to rzadka wada genetyczna polegajaca na wyraznej deformacji kregosłupa szyjnego, deformacji zeber i niewydolnosci oddechowej. Klatka piersiowa w tej chorobie jest opisywana jako majaca ksztalt kraba. Połączenie żeber i kręgów prowadzi do ograniczenia ruchów w klatce piersiowej.
Od wczesnego dzieciństwa Tiffany marzyła o tańcu. Co ciekawe, ale jej marzenie okazalo sie mozliwe do spełnienia. Na przekor codziennemu bólowi ciała i trudności w oddychaniu, dziewczyna postanowiła sie niepoddawac. Rodzice wspierali ja i nie zniechęcali trzyletniej córki do tańczenia. W rezultacie, w wieku 32 lat, Tiffany stała się zawodową tancerką, pomimo wszystkich problemów zdrowotnych i swojego wzrostu ma jedynie - 1 m i 20 cm. Studiowała na uniwersytecie i uzyskała tytuł licencjata. Teraz uczy tańca dzieci w wieku od 5 do 18 lat. Praca ja calkowicie satysfakcjonuje, ponieważ uczniowie nie patrzą na nią z pogardą, ale postrzegają ją jako prawdziwego specjalistę. Nadal występuje na konkursach jako profesjonalna tancerka, a także pracuje nad wieloma występami na Broadwayu. Tiffany mówi, że wychodzi na scenę, aby pokazać wszystkim swoje umiejętności i miłość do swojej pracy, a widzowie przynajmniej w tym momencie powinni zapomnieć, o jej niepełnosprawnosci. Wracając do domu, dziewczyna odczuwa dotkliwe bóle całego ciała, ale to jej nie powstrzymuje. Tiffany twierdzi, że pod wieloma względami taniec usprawnil jej ciało, ze jest elastyczne i zdrowe. Ściśle przestrzega wszystkich zaleceń lekarzy i dobrze wie, na co moze sobie pozwolic a na co nie. Jeśli bardzo się zmęczy, robi sobie przerwy. "Żyję dla moich marzeń", przyznaje szczerze dziewczyna. Na swoim przykładzie Tiffany chce pokazać wszystkim niepełnosprawnym, że w żadnym wypadku nie możesz się poddać, ale zawsze powinieneś podążać za swoimi marzeniami i osiągać swoje cele pomimo wszelkich przeszkód.
Na zakonczenie tego dlugiego artykulu moze i ja sie wypowiem z perspektywy mojego ponad dwudziestoletniego doswiadczenia jako baletowa amatorka ze skolioza :)
Tak, moj kregosłup przypomina chinski paragraf, tak mam
Czy moge z tym tanczyc? Tak, moge. Nic sie nie dzieje. Nie eksploatuje swojego ciala tak jak robia to tancerze zawodowi wiec nic mnie nie boli. Wrecz przeciwnie, kregosłup bardziej mi dokucza podczas wielogodzinnego siedzenia np. prowadzenia samochodu przez wiele godzin, niz podczas tanca. Staram sie cwiczyc codziennie, bo lubie ruch i lepiej sie wtedy czuje. Owszem jezeli mam sie odniesc do samej techniki tanca klasycznego, to tak jak jest to podane w przytoczonym przeze mnie opracowaniu, mam problem z symetryczna praca obu nog szczegolnie w "wysokich zakresach" i podczas adagio. Tak, niestety to jest prawda. Nie ma tragedi w koncu nie kreuje Bog wie jakich rol scenicznych by mialo to dla mnie jakas kolosalna wage, aczkolwiek jest denerwujace ;).
Nie ma sie tez co łudzic i oszukiwac, ze balet wyprostuje nasz kregosłup i zlikwiduje wady postawy. Jak widac po badaniach u samych profesjonalnych tancerzy tak sie nie dzieje wiec tym bardziej nie zadzieje sie u amatorow, ktorzy cwicza po 2-3 godziny w tygodniu. Owszem cos tam sie miesnie wzmocnia, cos tam sie w sylwetce poprawi ale cudow spodziewac sie nie nalezy.
Z drugiej strony pamietac musimy, ze najbardziej czlowiekowi szkodzi bezruch i nawet jezeli w dziecinstwie czy mlodosci mielismy prosty zdrowy kregoslup nie oznacza, ze taki zostanie juz z nami na cale zycie. Siedzacy tryb zycia niszczy nasze cialo i krzywi kregoslupy. Taka prawda i warto o nie zapominac.
A juz zupelnie na koniec cos z calkiem innej bajki - badanie: "Powszechność bezobjawowych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa wśród młodych (18-22 lata) kandydatów do Italian Air Force Academy", ktore wykazalo, ze powszechnosc zmian zwyrodnieniowych kregoslupa jest wieksza niz by sie mozna spodziewac. (link tutaj ) Do badania zaproszono 350 osob (336 mezczyzn i 14 kobiet), ktore nigdy nie uskarzaly sie na zadne dolegliwosci bolowe kregoslupa. Po badaniu u 77% wykryto zmiany zwyrodnieniowe, u 38% zaburzenia krzywizn kregoslupa, u 49% znaleziono przepuklinę kręgosłupa, 18% miało protruzję jednego lub więcej dysków, a 8% ekstruzję jednego lub więcej dysków.
Tak wiec patrzac realnie, w naszej obecnej "siedzacej" rzeczywistosci oraz majac do dyspozycji wspolczesne mozliwosci diagnostyczne, znalezienie osoby z idealnie prostym, zdowym kregoslupem, graniczy juz z cudem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz